امام رضا (ع) در روايتي به «ريان بن شبيب» فرموده است كه در شادي ما، شاد باش و در اندوه ما، اندوهگين باش كه اين كار بهشت را تضمين ميكند.
شيعه و پيروي واقعي ائمه اطهار (ع) هرگز در عزا و خاموشي آن ستارگان درخشان بيتفاوت نبوده و چه اشكها كه در سوگ آنان بر گونه جاري ساختهاند.
در ادامه ۴۰ حديث از احاديث اهلبيت (ع) كه به عزاداري، بهويژه عزاداري سيد و سالار شهيدان ميپردازد را مرور ميكنيم.
* آتش عشق حسينى
قال رسول الله (ص): ان لقتل الحسين (ع) حرارة فى قلوب المؤمنين لا تبرد ابدا.
پيامبراكرم (ص) فرمود: براى شهادت حسين (ع)، حرارت و گرمايى در دلهاى مؤمنان است كه هرگز سرد و خاموش نمىشود. (جامع احاديث الشيعه، ج ۱۲، ص۵۵۶)
* عاشورا، روز غم
قال الرضا (ع): من كان يوم عاشورا يوم مصيبته و حزنه و بكائه جعل الله عزوجل يوم القيامة يوم فرحه و سروره.
امام رضا (ع) فرمود: هر كس كه عاشورا، روز مصيبت و اندوه و گريهاش باشد، خداوند روز قيامت را براى او روز شادى و سرور قرار مىدهد. (بحارالانوار، ج ۴۴، ص۲۸۴)
* محرم، ماه سوگوارى
قال الرضا (ع): كان ابى اذا دخل شهر المحرم لا يرى ضاحكا و كانت الكابة تغلب عليه حتى يمضى منه عشرة ايام، فاذا كان اليوم العاشر كان ذلك اليوم يوم مصيبته و حزنه و بكائه…
امام رضا (ع) فرمود: هر گاه ماه محرم فرا مىرسيد، پدرم (موسى بن جعفر) ديگر خندان ديده نمىشد و غم و افسردگى بر او غلبه مىيافت تا آن كه ده روز از محرم مىگذشت، روز دهم محرم كه مىشد، آن روز، روز مصيبت و اندوه و گريه پدرم بود. (امالى صدوق، ص ۱۱۱)
* ديدههاى خندان
قال رسول الله (ص): يا فاطمة! كل عين باكية يوم القيامة الا عين بكت على مصاب الحسين فانها ضاحكة مستبشرة بنعيم الجنة.
پيامبراكرم (ص) فرمود: فاطمه جان! روز قيامت هر چشمى گريان است، مگر چشمى كه در مصيبت و عزاى حسين گريسته باشد، كه آن چشم در قيامت خندان است و به نعمتهاى بهشتى مژده داده مىشود. (بحارالانوار،ج ۴۴، ص۲۹۳)
* سالگرد سوگ حسين (ع)
عن الصادق (ع): نيح على الحسين بن على سنة فى كل يوم و ليلة و ثلاث سنين من اليوم الذى اصيب فيه.
حضرت صادق (ع) فرمود: يك سال تمام، هر شب و روز بر حسين بن على (ع) نوحهخوانى شد و سه سال، در روز شهادتش سوگوارى برپا گشت. (بحارالانوار،ج ۷۹، ص۱۰۲)
* وقف براي عزادارى
قال الصادق (ع): قال لى ابى: يا جعفر! اوقف لى من منالى كذا و كذا النوادب تندبنى عشر سنين بمنى ايام منى.
امام صادق (ع) مىفرمايد: پدرم امام باقر(ع) به من فرمود: اى جعفر! از مال خودم فلان مقدار وقف نوحهخوانان كن كه به مدت ده سال در «منا» در ايام حج، بر من نوحهخوانى و سوگوارى كنند. (بحارالانوار، ج ۴۶، ص۲۲۰)
* نوحهخوانى سنتى
عن ابى هارون المكفوف قال: دخلت على ابى عبد الله (ع) فقال لى: انشدنى، فأنشدته فقال: لا، كما تنشدون و كما ترثيه عند قبره…
ابوهارون مكفوف مىگويد: خدمت حضرت صادق (ع) رسيدم. امام به من فرمود: «برايم شعر بخوان». پس برايش اشعارى خواندم. فرمود: اينطور نه، همان طور كه (براى خودتان) شعر خوانى مىكنيد و همانگونه كه نزد قبر حضرت سيد الشهداء مرثيه مىخوانى. (بحارالانوار، ج ۴۴، ص۲۸۷)
* پاداش شعر گفتن براى حسين (ع)
قال الصادق (ع): ما من احد قال فى الحسين شعرا فبكى و ابكى به الا اوجب الله له الجنة و غفر له.
امام صادق (ع) به جعفر بن عفان فرمود: هيچ كس نيست كه درباره حسين (ع) شعرى بسرايد و بگريد و با آن بگرياند مگر آن كه خداوند، بهشت را بر او واجب مىكند و او را مىآمرزد. (رجال شيخ طوسى، ص۲۸۹)
* سرودن براى اهلبيت (ع)
قال الصادق (ع): من قال فينا بيت شعر بنى الله له بيتا فى الجنة.
امام صادق (ع) فرمود: هر كس در راه ما و براى ما يك بيت شعر بسرايد، خداوند براى او خانهاى در بهشت، بنا مىكند. (وسائل الشيعه،ج ۱۰، ص۴۶۷)
* اصحاب مدح و مرثيه
قال الصادق (ع): الحمد لله الذى جعل فى الناس من يفد الينا و يمدحنا و يرثى لنا.
امام صادق (ع) فرمود: خدا را سپاس كه در ميان مردم، كسانى را قرار داد كه به سوى ما مىآيند و بر ما وارد مىشوند و ما را مدح و مرثيه مىگويند. (وسائل الشيعه، ج ۱۰، ص۴۶۹)
* شعرخوانى در ايام عزا
قال الرضا (ع): يا دعبل! احب ان تنشدنى شعرا فان هذه الايام حزن كانت علينا اهل البيت (ع).
امام رضا (ع) به دعبل (شاعر اهل بيت) فرمود: اى دعبل! دوست دارم كه برايم شعرى بسرايى و بخوانى، چرا كه اين روزها (ايام عاشورا) روز اندوه و غمى است كه بر ما خاندان رفته است. (جامع احاديث الشيعه، ج ۱۲، ص۵۶۷)
* مرثيه، نصرت اهل بيت (ع)
عن الرضا (ع): يا دعبل! ارث الحسين (ع) فانت ناصرنا و مادحنا ما دمت حيا فلا تقصر عن نصرنا ما استطعت.
امام رضا (ع) فرمود: اى دعبل! براى حسين بن على (ع) مرثيه بگو، تو تا زندهاى، ياور و ستايشگر مايى، تا مىتوانى، از يارى ما كوتاهى مكن. (جامع احاديث الشيعه،ج ۱۲، ص۵۶۷)
* شيعيان همراه و همدل با ائمه
قال على (ع): ان الله…اختار لنا شيعة ينصروننا و يفرحون بفرحنا و يحزنون لحزننا.
على (ع) فرمود: خداوند براى ما، شيعيان و پيروانى برگزيده است كه ما را يارى مىكنند، با خوشحالى ما خوشحال مىشوند و در اندوه و غم ما، محزون مىگردند. (غررالحكم،ج ۱، ص۲۳۵)
* كشته اشك
قال الحسين (ع): انا قتيل العبرة لا يذكرنى مؤمن الا بكى.
حسين بن على (ع) فرمود: من كشته اشكم. هيچ مؤمنى مرا ياد نمىكند مگر آن كه ـ به خاطر مصيبتهايمـ گريه مىكند. (بحارالانوار، ج ۴۴، ص۲۷۹)
* يك قطره اشك
قال الحسين (ع): من دمعت عيناه فينا قطرة بوأه الله عز و جل الجنة.
حسين بن على (ع) فرمود: چشمان هر كس كه در مصيبتهاى ما قطرهاى اشك بريزد، خداوند او را در بهشت جاى مىدهد. (احقاق الحق، ج ۵، ص۵۲۳)
قوع آثار آن در پيدايش انقلاب اسلامي و پيروزي آن بهترين گواه اين مدعاست.