متن نوحه مادر غمخوار مهدی رسولی
انقدر غم مردمو خوردی ای مادر غمخوار
شده حرفت ورد زبونا الجار ثم دار
دلم از این میسوزه تو مدینه یکی نمیگه چه غصه ای داری
تو که شب تا سحر واسه مردم تو دعاهات چیزی کم نمیذاری
جوری فتنه شده که تو حتی میون خوبا‌م یاری نداری
نگرانم من واسه این زخما نگرانم چون خونیه نفسات
مظلوم مادر بی کس مادر میدوید تو کوچه یه نفس مادر
نفسش حیدر حیدر حیدر حیدر حیدر حیدر حیدر
حیدر حیدر دنبال حیدر میدوید از سینه اش خون میچکید

باز مشغول کاری با لبخند که انگار نه انگار
که ازت دوتا دنده شکسته بین در و دیوار
چرا برات نگران نباشم که نفست گاهی برنمیگرده
الهی مادر برات بمیرم که تموم نفسات پر درده
اون دستای مهربونت دیگه موهامونو رو شونه نکرده
چی شده پهلوت کبوده بازوت چه ورم داره گوشه ی ابروت
ای جان مادر بی کس مادر چی شده پهلوت کبوده بازوت
چه ورم داره گوشه ی ابروت ای جان مادر
ای جان مادرای جان مادر بی کس مادر

الهی مادر برات بمیرم که تموم نفسات پر درده

اگر می‌خواهید توانایی خود را در تشخیص خبر درست از شایعه و خبرهای ساختگی تقویت کنید باید این ۵ پرسش را در هنگام خواندن خبر از خود بپرسید. 

1️⃣ خبر را #چه_کسی نوشته است؟

 در خبر درست همیشه نامی واقعی از یک خبرنگار یا روزنامه‌نگار واقعی، که قابل پیگیری باشد به عنوان مرجع و منبع خبر گفته می‌شود ولی در خبرهای ساختگی، شایعه یا تبلیغاتی، چنین چیزی وجود ندارد. وقتی نام نویسنده یا گوینده‌  را در خبر می‌بینید حتما بیوگرافی او را نیز دنبال کنید.

 این‌گونه درمی‌یابید که آیا این “گزارش خبری” است و یک خبرنگار به قصد اطلاع رسانی آن را نوشته است یا یک “مقاله‌ی فنی” است که یک کارشناس مطلع از موضوع خبر، آنرا نوشته است یا اینکه چیز دیگری از قبیل تبلیغات، شایعه یا خبر ساختگی است!

2️⃣ خبر #چه_چیزی می‌خواهد بگوید؟ 

خبر واقعی وقتی درباره موضوعی جنجالی باشد معمولا آنرا به نقل از منابع واقعیِ معتبر که قابل پیگیری باشند، می‌گوید. درحالی‌که خبر ساختگی منبع دروغین، آدرس اینترنتی ساختگی، عنوان کلی غیرقابل پیگیری، یا با استناد به مطالب مشابه غلط انداز دیگر می‌گوید که با اندکی کندوکاو و ژرف‌نگری، نادرستی آن قابل تشخیص است.

3️⃣ خبر چه #زمانی منتشر شده است؟

حتما به تاریخ انتشار خبر دقت کنید اگر به کلمه‌های “خبر فوری” در خبر بر می‌خورید بیشتر دقت کنید زیرا احتمال ساختگی بودن یا تبلیغاتی بودن آن بیشتر است. 

4️⃣ خبر در #کجا منتشر شده؟  

 خبر درست و مهم، حتما در خبرگزاری‌ها و سایت‌های مشهورِ دارای اعتبار نیز منتشر می‌شود. اگر خبر را برای نخستین باردر شبکه‌های اجتماعی می‌بینید باید پیش از بازنشر و فرستادن آن برای دیگران، تلاش کنید تا درستی آن را بیازمایید.

5️⃣ از خواندن خبر چه #احساسی به شما دست می‌دهد؟

 خبر ساختگی مثل همه‌ی تبلیغات دیگر برای برانگیختن احساس شما طراحی شده است. پس اگر با خواندن خبری بسیار ناراحت شدید، دِرَنگ کنید و نفس عمیقی بکشید.

▪️ادعایی که در خبر وجوددارد را دست کم در سه خبرگزاری یا رسانه‌ی معتبر تحقیق کنید و سپس تصمیم بگیرید که خبر را ساختگی یا واقعی به حساب آورید.

▪️نباید همه‌چیزرا زود باور کرد. هیچ چیزی بهتراز تفکرانتقادی در روبرو شدن با خبر نیست.

▪️ اگر ۵ پرسش بالا را در خواندن خبرها رعایت کنید به تدریج سواد رسانه‌ای خود را افزایش می‌دهید.